Soorten licht bij macrofotografie

6 jaar geleden

Eerder schreef ik een uitgebreide blog over voorjaarsbloeiers en scherptediepte waarin ik liet zien hoe scherptediepte werkt, hoe je het beïnvloedt en vooral hoe je ermee kunt spelen voor mooie sfeervolle macrobeelden. De voorjaarsbloeiers, met name de bosanemonen, waren een dankbaar onderwerp hiervoor. Maar natuurlijk is werken met scherpte en onscherpte niet het enige waarmee je sfeer kunt creëren in macro’s...

Zelf ben ik een enorme fan van licht en lichtspel. Als je mij een beetje kent, weet je dat ik veel werk met tegenlicht en ontzettend hou van donkere contrasten. In mijn blog over paddenstoelen heb ik verteld over het creëren van eigen licht. Bij voorjaarsbloeiers werk ik ontzettend graag met natuurlijk licht. Dat komt misschien door het voorjaar, heerlijk jezelf – en je onderwerp – laten opwarmen in het eerste lentezonnetje.

Veel fotografen kennen tegenlicht en meelicht, maar er zijn nog veel meer soorten licht waar je mee kunt werken. In dit blog wil ik het hebben over de verschillende lichtsoorten en wat het licht doet.

Direct licht

Duidelijke lichtbron, bijvoorbeeld een lamp of zon
Licht met evenwijdige lichtstralen
Onderwerp wordt door een lichtbron verlicht
Schaduwen kenmerken zich door harde lijnen

Indirect licht

Het onderwerp wordt belicht door licht wat eerst door andere voorwerpen is gereflecteerd
Schaduwen zijn diffuus tot zelfs niet zichtbaar

Diffuus licht

Geen duidelijk lichtbron, licht komt van alle kanten
Lichtstralen in alle richtingen
Geen of nauwelijks zichtbare schaduwen

Lichtrichting

Direct licht kan uit verschillende richtingen komen. Bij meelicht fotografeer je als het ware mee met het (zon)licht. Bij tegenlicht fotografeer je juist tegen de lichtrichting in. Maar er bestaat ook zijlicht en strijklicht. En iedere lichtrichting heeft zijn eigen karakter en sfeer.

Meelicht

Licht komt van achter de fotograaf, je fotografeert met het licht mee
Onderwerp perfect ingelicht
Zacht en warm
Erg vlak licht, bij zacht licht al snel té vlak
Weinig contrastverschillen
Geen schaduwen zichtbaar
Weinig diepte effect
Prettig bij hard licht (zon staat hoog, richting zomer) omdat je weinig licht/donker contrast hebt

Tegenlicht

Licht recht van voren
Flets en vaal licht
Tegenlicht heeft een groot licht / donker contrast: spannend
Tegenlicht is mooiste in de ochtend of avond, warme tinten
Het ‘licht’ kun je benadrukken door onder te belichten
Je hebt snel last van over- of onderbelichting, uitbijten in hooglichten of dichtlopen van donkere tonen: silhouetten
Je kijkt tegen de schaduwzijde van de onderwerpen,
Je kunt de schaduwzijde eventueel zelf inkleuren door zaklamp of flits

Zijlicht

Licht van opzij
Spannend licht zonder harde contrasten
Zowel schaduw als lichtzijde van onderwerpen zichtbaar
Zorgt voor diepte door schaduwwerkingen
Niet vlak

Strijklicht

Licht van opzij, op dezelfde hoogte als het onderwerp
Het licht strijkt over het onderwerp, benadrukt structuren
Hele lange schaduwen
Mooi bij zacht licht, geef zachte uitstraling
Accentueert lage zonnestand

Clair-obscur of low-key

Licht / donker contrast zwaar aangezet
Veel donkere tonen met maar weinig licht
Bedoeld voor (een donkere) sfeer
Door (zware) onderbelichting bij een sterk verlicht onderwerp en donkere omgeving
Licht wordt benadrukt door donker, veel donker in de foto benadrukt het lichte deel

Al deze lichtsoorten én lichtrichtingen heb je gedurende de dag tot je beschikking als fotograaf. In de ochtend is het licht warm en goud, in de middag hard en koud. Dat heet de lichtkleur. Niet voor niets dat veel fotografen graag aan de slag gaan met het vroege ochtendlicht of late avondlicht, het zogenaamde 'gouden uurtje'.

Gouden licht

Anders dan de naam doet vermoeden duurt het gouden uurtje vaak geen uur (in de winter soms, en in het hoge noorden) maar meestal enkele minuten (zomer) tot langer in de winter. Wanneer de zon nét op is kleurt de wereld even goudgeel in warm zacht licht. Dit licht kun je prachtig gebruiken voor landschappen maar ook voor macro-opnames van voorjaarsbloeiers. Daarbij kun je weer kiezen tussen alle lichtsoorten van goud tegenlicht tot warm strijklicht.

Gouden licht benadrukken

Je kunt het gouden licht extra benadrukken door een telelens te gebruiken in plaats van een macrolens. Door vlak naast de zon te mikken - wanneer deze nog laag aan de horizon staat - krijg je een flare-vlak dat zó groot is dat hij over je hele filmvlak valt. Je ziet dan ineens de kenmerkende oranje / gele waas over je foto verschijnen.

Creëer je eigen licht

In mijn paddenstoelen blog heb ik al uitgebreid geschreven over de ongekende mogelijkheden van werken met flitsers, zaklampjes, reflectieschermen en plantenspuitjes. Hoewel het werken met natuurlijk licht misschien wel de meeste voldoening geeft, beperkt het je soms wel in het creëren van de perfecte lichtval voor jou bedoelde beeld. Je bent overgeleverd aan de grillen van de natuur en de zon. Daarom zijn die grauwgrijze dagen ook zo perfect..., dan heb je alles zelf in de hand. Lees daarom dat blog nog eens door en ga ook bij de voorjaarsbloeiers aan de slag met al je eigen flitsers en lampjes.

Lensflares

Bij het gouden uurtje had ik het al over lensflares van telelenzen die je kunt gebruiken voor een intens oranje gloed over je foto’s. Maar ook allerlei filters geven – onbedoeld – flares wanneer je werkt met tegenlicht. Een zonnekap doet vaak al wonderen en anders even je hand of pet voor de zon houden. Maar..., je kunt er ook juist gebruik van maken voor een creatief effect!

Het moge duidelijk zijn dat elk soort licht een heel ander effect geeft en een eigen charme heeft. Durf hiermee te spelen als je op pad gaat om foto's te maken! Wat vind jij het mooiste licht om foto's te maken?

Auteur

Johan van der Wielen

Natuur- en landschapsfotograaf Johan van der Wielen wil met zijn beelden niet alleen de schoonheid maar ook het belang van de natuur laten zien. Met zijn enthousiasme, energie en passie voor de natuur wil hij anderen inspireren om naar buiten te gaan en zich te laten overweldigen door zowel de grootsheid als kleinste details van het leven om ons heen. Zijn beelden gaan vooral om de ervaring en beleving, de sfeer en emotie.

Bekijk alle berichten

Soorten licht bij macrofotografie

Direct licht

Indirect licht

Diffuus licht

Lichtrichting

Meelicht

Tegenlicht

Zijlicht

Strijklicht

Clair-obscur of low-key

Gouden licht

Gouden licht benadrukken

Creëer je eigen licht

Lensflares

Auteur

Johan van der Wielen

Meest recente berichten

Populaire auteurs

Soorten licht bij macrofotografie

Direct licht

Indirect licht

Diffuus licht

Lichtrichting

Meelicht

Tegenlicht

Zijlicht

Strijklicht

Clair-obscur of low-key

Gouden licht

Gouden licht benadrukken

Creëer je eigen licht

Lensflares

Bekijk ook

10 tips voor het fotograferen van bloemen

Macrofotografie en werken met scherptediepte

Auteur

Johan van der Wielen

Meest recente berichten

Populaire auteurs

Blijf op de hoogte